🟢 حمل‌ونقل دریایی (Sea Freight)
یکی از مهم‌ترین روش‌های جابه‌جایی کالا در تجارت بین‌المللی.
حدود ۸۰٪ حجم تجارت جهانی از طریق دریا انجام می‌شه.
مناسب برای کالاهای بزرگ، حجیم، کانتینری و فله‌ای.
انواع حمل دریایی :
- FCL (Full Container Load) → اجاره یک کانتینر کامل برای یک مشتری
- LCL (Less than Container Load / Groupage) → تجمیع کالاهای چند مشتری در یک کانتینر.
- حمل فله (Bulk Cargo) → مثل غلات، مواد معدنی، نفت خام؛ بدون بسته‌بندی در کشتی‌های مخصوص.
- حمل ویژه → کالاهای یخچالی، خطرناک، یا سنگین با کشتی‌های تخصصی.
بارنامه دریایی (Bill of Lading – B/L)
بارنامه سند اصلی در حمل‌ونقل دریاییه و چند نقش داره:
رسید کالا → اثبات تحویل گرفتن کالا توسط شرکت کشتیرانی.
قرارداد حمل → بین صاحب کالا و شرکت کشتیرانی.
سند مالکیت → قابل انتقال و پشت‌نویسی؛ برای ترخیص یا فروش در مسیر.
انواع بارنامه دریایی :
- Ocean Bill of Lading (B/L) → متداول‌ترین نوع؛ توسط خط کشتیرانی صادر می‌شه.
- House Bill of Lading (HBL) → توسط شرکت فورواردر برای صاحب کالا صادر می‌شه.
- Master Bill of Lading (MBL) → توسط خط کشتیرانی برای فورواردر صادر می‌شه.
- Straight B/L → غیرقابل انتقال؛ کالا فقط به گیرنده مشخص تحویل می‌شه.
- Order B/L → قابل پشت‌نویسی و انتقال؛ بیشتر در معاملات با اعتبار اسنادی (LC) استفاده می‌شه.
- Sea Waybill → سند غیرقابل انتقال؛ ساده‌تر و سریع‌تر برای تحویل مستقیم کالا.
نکات کلیدی در بارنامه :
باید شامل اطلاعات زیر باشه:
نام صادرکننده و گیرنده
نام کشتی و خط کشتیرانی
بندر بارگیری و بندر تخلیه
نوع و تعداد بسته‌ها / شماره کانتینر
وزن ناخالص و خالص کالا
شرایط حمل و امضا
🟢 حمل‌ونقل بین‌المللی زمینی
رایج‌ترین روش حمل بین کشورهای هم‌مرز یا نزدیک.
با کامیون یا تریلر انجام می‌شه.
معمولاً هزینه کمتر از هوایی داره و سریع‌تر از دریاییه (به‌ویژه برای کشورهای همسایه).
مزایا:
امکان حمل درِ به در (Door to Door).
مناسب کالاهای متوسط تا سنگین.
انعطاف‌پذیری در مسیر و برنامه‌ریزی.
بارنامه جاده‌ای (CMR)
CMR = Convention on the Contract for the International Carriage of Goods by Road
یک سند استاندارد بین‌المللی برای حمل جاده‌ای در کشورهایی که عضو کنوانسیون CMR هستن.
ویژگی‌ها :
به‌عنوان قرارداد حمل بین صاحب کالا و شرکت حمل عمل می‌کنه.
نشان‌دهنده اطلاعات کالا، مبدأ، مقصد، فرستنده، گیرنده، و شرایط حمله.
در ۳ نسخه صادر می‌شه: برای فرستنده، گیرنده، و شرکت حمل.
به‌خودی‌خود سند مالکیت نیست (برخلاف بارنامه دریایی).
کارنه تیر (TIR Carnet)
TIR = Transports Internationaux Routiers
سند گمرکی بین‌المللی برای ترانزیت کالا از طریق جاده.
تحت پوشش کنوانسیون تیر و توسط اتحادیه بین‌المللی حمل‌ونقل جاده‌ای (IRU) مدیریت می‌شه.
کارکرد :
کامیون با پلمب گمرکی از مبدأ حرکت می‌کنه و در طول مسیر در کشورهای عضو بدون بازرسی جزئی از مرز عبور می‌کنه.
کالا فقط در مبدأ و مقصد بازرسی و پلمب/رفع پلمب می‌شه.
باعث تسریع ترانزیت، کاهش هزینه و جلوگیری از فساد کالا می‌شه.
🟢 حمل‌ونقل بین‌المللی ریلی
یکی از روش‌های مهم و ایمن برای جابه‌جایی کالا در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی.
مناسب حمل کالاهای حجیم، سنگین و فله‌ای (مثل مواد معدنی، غلات، نفت، فولاد).
هزینه کمتر از جاده‌ای و هوایی، ولی سرعت پایین‌تر از جاده‌ای.
برای کشورهای عضو کریدورهای بین‌المللی ریلی (مثل راه‌آهن اروپا–آسیا) اهمیت زیادی داره.
مزایا :
ظرفیت بالای حمل.
ایمنی بیشتر در مقایسه با جاده.
آلودگی زیست‌محیطی کمتر.
بارنامه ریلی
سند اصلی در حمل‌ونقل ریلی بین‌المللی.
نشان‌دهنده قرارداد بین فرستنده کالا و راه‌آهن است.
ویژگی‌ها :
در کشورهای عضو کنوانسیون‌های ریلی مثل COTIF / CIM استفاده می‌شه.
شامل اطلاعات :
فرستنده و گیرنده
ایستگاه مبدأ و مقصد
نوع، وزن و تعداد کالا
مسیر و واگن حمل
مثل بارنامه جاده‌ای (CMR)، سند مالکیت کالا نیست بلکه فقط رسید و قرارداد حمله.
در چند نسخه صادر می‌شه: برای فرستنده، مقصد و اداره راه‌آهن.